BEN-talk

Woning L-B van Geldhof-Decoene Architecten

Architect: Netwerk Architecten Vlaanderen

19-07-2019

Geldhof-Decoene is een gepassioneerd architectenbureau uit Koksijde, dat begaan is met renovaties en nieuwbouwprojecten, en dit zowel in de openbare- als de privésector. Het bureau legt een flinke expertise aan de dag inzake energiezuinig en duurzaam bouwen. Energieambities vormen voor hen geen op zichzelf staand gegeven, maar zitten als een evidentie verweven in alle ontwerpen van het bureau.

 

Een mooie getuige hiervan is het project ‘Woning L-B’, een nieuwbouw BEN-eengezinswoning in Oostduinkerke, die werd opgericht ter vervanging van een eerdere woning uit de jaren 70. De bouwaanvraag van het project dateert van eind 2014. De EPB-regelgeving legde toen een E-peil 60 en een K-peil 40 op, de woning werd echter gerealiseerd met een E-peil 26 en een K-peil 25.

 

Was het van bij de start van het project de bedoeling om BEN te bouwen of is dit gegroeid tijdens het ontwerpproces? En kwam de vraag om BEN te bouwen van de bouwheer?

Geldhof-Decoene Architecten: “De bouwheer had de intentie om zijn woning uit de jaren 70 af te breken, aangezien die niet langer voldeed aan de hedendaagse comforteisen en na het vertrek van de kinderen niet  meer aangepast was aan de gewijzigde gezinssituatie. In de plaats wou hij een energiezuinige en duurzame woning oprichten.

 

We ontmoetten de bouwheer op een infobeurs over duurzaam bouwen, en daar werd de eerste kiem gelegd voor het realiseren van het project.  Hij vond in ons kantoor een klankbord met de nodige expertise in duurzaam en energiezuinig bouwen om zijn project vorm te geven. Als bureau streven wij in al onze projecten, uiteraard afgestemd op het ambitieniveau van de bouwheer, een BEN-niveau na. Energieambities vormen voor ons echter geen op zichzelf staand gegeven, maar zitten als een evidentie in al onze ontwerpen verweven. De bouwheer kon zich volledig in dat principe vinden. De eerste besprekingen van het ontwerp na onze eerdere toevallige ontmoeting op de beurs handelden dan ook niet over hoe we een energiebewuste woning zouden realiseren, maar over architectuur, licht, sfeer, “case study houses” uit de jaren 60 enz.”

 

Wat is jullie aanpak om tot een BEN-niveau te komen?

“Wij zijn van mening dat energie die je niet hoeft op te wekken nog steeds het voordeligste is. Vanuit dat principe adviseren wij al onze bouwheren om maximaal in te zetten op de bouwschil door zo goed mogelijk te isoleren in combinatie met luchtdicht bouwen, en de technieken zo eenvoudig mogelijk te houden.

 

We stellen vast dat heel wat bouwheren vandaag de neiging hebben om hun woning pas als geslaagd te zien als ze kunnen uitpakken met het aantal verticale boringen dat ze hebben laten uitvoeren of het aantal vierkante meter aan PV-panelen dat ze hebben aangelegd.

 

Daarnaast merken we dat bouwheren vaak “heel goed” op de hoogte zijn van welke mogelijkheden er bestaan om een woning te verwarmen of te ventileren, en ze alle technieken dikwijls tegelijk in hun woning willen integreren. Wij trachten hen te begeleiden in de veelheid aan keuzes die ze vandaag moeten maken en hen aan te tonen dat een BEN- woning meer is dan een verzameling aan cijfers.”

 

Welke concrete keuzes werden er in dit project gemaakt op het vlak van de buitenschil en de technieken?

“Er werd in dit project geopteerd voor een houtskeletbouw, die water- en winddicht werd opgetrokken door gespecialiseerde aannemers en vervolgens in grote mate (plaatsen lichte scheidingswanden, voorzetwanden, verlaagde plafonds, vloerisolatie…) werd afgewerkt door de bouwheer.

 

Er werd maximaal ingezet op het isoleren van zowel vloeren, plafonds als wanden. En daarnaast werd de woning ook uiterst luchtdicht gemaakt. Na de bouwfase “water- en winddicht” werd een eerste luchtdichtheidsmeting (blowerdoortest) uitgevoerd. Op deze manier kon, waar nodig, bijgestuurd worden alvorens werd begonnen met de afwerkingsfase. Uiteindelijk werd een woning gerealiseerd met een luchtdichtheid van n50, gelijk aan 0.26 volumewisselingen per uur.

 

Voor het verwarmingssysteem en de productie sanitair warm water werd geopteerd voor een combinatie van een zonnecollector en een klassieke CV- ketel. PV-panelen voorzien in het aandeel elektriciteit. De woning wordt geventileerd met een systeem D met warmterecuperatie.

 

Naast de keuzes op het vlak van de bouwschil en de technieken, werd in het ontwerp speciale aandacht besteed aan de oriëntatie en de daarmee gepaard gaande zonnewinsten. Een luifel, die ook dienst doet als overdekt terras, en zonwering zorgen dan weer dat oververhitting vermeden wordt.”

 

Waar zitten in dit project de grootste energieverliezen?

“Een van de ontwerpeisen was dat de woning aangepast moest zijn aan wonen op latere leeftijd. De woning is daarom volledig gelijkvloers ontworpen en in mindere mate compact.”

 

Wat zijn de grootste troeven van dit ontwerp?

“De woning heeft een beperkte vloeroppervlakte van 135m², maar oogt desondanks zeer ruim. Dit komt onder andere doordat de kasten die zorgen voor bergruimte ook dienst doen als scheidende wanden. De troeven liggen ons inziens niet zozeer in de energetische oplossingen die wij (uiteraard) als antwoord boden op de vraag naar een BEN-woning, maar in het feit dat wij een BEN-woning in de eerste plaats opvatten als een woning, waarbij de nodige aandacht dient te worden besteed aan de planopbouw, aan doorzichten, het ruimtegevoel, de sfeer…”

 

Was het moeilijk om de BEN-eisen te behalen voor dit gebouw?

“Doordat we de BEN-eisen van bij het begin hebben geïntegreerd als randvoorwaarde -naast het budget, het programma…- in het project, zijn we niet voor verrassingen komen te staan tijdens de uitwerking ervan. Het ontwerp werd van bij de start afgesteld op het vooropgestelde ambitieniveau.”

 

Kan u een inschatting maken van de kostenimpact van BEN-bouwen?

“Doordat veel mensen de neiging hebben om dure technieken te integreren in een BEN-woning, kan de kostenimpact ervan snel oplopen. Wij zijn echter van oordeel dat de meerkost beperkt kan blijven indien er wordt ingezet op een goed geïsoleerde en luchtdichte bouwschil. Het feit dat de bouwheer in dit geval zelf de handen uit de mouwen heeft gestoken, heeft uiteraard ook een belangrijke impact gehad op de bouwkost. Een exacte kostprijs per m² is in dit project niet gekend."

 

Vanaf 2018 werd het S-peil geïntroduceerd. Is het in 2018 moeilijker om het BEN-label te behalen? Wat zijn de te verwachten meerkosten volgens u?

 “We kunnen zeker discussiëren over het tijdstip waarop het S-peil geïntroduceerd werd en over het feit dat het op het laatste ogenblik werd verstrengd van S38 naar S31, maar het is volgens ons wel een eerlijke waardemeter aangaande de gebouwschil, de vormefficiëntie, de luchtdichtheid, de verhouding vloer-glasoppervlakte, de zonnewinsten…   

                                                                                         

Aan de andere zijde stellen we onszelf de vraag of we onze globale manier van wonen niet moeten herdenken. Iedereen heeft de mond vol van duurzaam- en energiebewust bouwen, maar het merendeel van de mensen wil dit voorlopig wel nog steeds doen op een vrijstaand perceel.”

 

Met dank aan Geldhof-Decoene Architecten

Terug naar overzicht