BEN-talk

Optimaliseren door ideale oriëntatie

Architect: Netwerk Architecten Vlaanderen

03-12-2019

Waar staat architectenbureau Jan Stranger voor?

"Wij zijn gespecialiseerd in passief, BEN- & nul-energie woningen. Bij het ontwerpen starten wij steeds van de passiefhuisregels (zeer goede isolatie en luchtdichting). Daarnaast worden ook BEN-ovaties uitgevoerd. Voor passiefhuizen worden de PHPP-berekeningen zelf gemaakt. Door de vele jaren ervaring met energiezuinig bouwen is een uitgebreide expertise ontstaan - we hebben meer dan 50 passief- en BEN-woningen op ons conto - die maakt dat de woningen tegen zeer concurrentiële en betaalbare prijzen gerealiseerd kunnen worden. Onze missie is kwalitatieve, functionele en vooral betaalbare gebouwen te realiseren welke aan de hoogste isolatie- en comforteisen voldoen.

 

De klanten komen naar ons met de specifieke vraag om een duurzame woning te bouwen. Wij merken dat de meeste bouwheren zelf reeds goed geïnformeerd en overtuigd zijn van het principe van een BEN (of beter, passief). De drijfveren zijn velerlei: een woning voor de toekomst, het ecologische aspect (zo min mogelijk energie verbruiken en loskomen van de fossiele brandstoffen); een gezonde, comfortabele woning en een economische woning met een minimum aan energiekosten."
 

Was het van bij het begin de bedoeling om BEN te bouwen?

"Van bij de start van elk project wordt het ambitieniveau met de klant besproken en contractueel vastgelegd. De klant verwachtte van ons in dit geval een passiefwoning. Steeds meer krijgen we hierbij ook de vraag om te voldoen aan de BEN-norm. (BEN is minder streng dan passief waardoor elke passiefwoning van ons een BEN-woning kan worden maar een ben-woning zal meestal niet voldoen aan de passiefhuiseisen.)

 

Zowel voor de BEN-woning als de passiefwoningen gaan wij uit van hetzelfde principe, gestoeld op de trias energetica. Met name in eerste instantie zoveel mogelijk energie besparen door doorgedreven te isoleren en zo luchtdicht mogelijk te bouwen. Om daarna zo min mogelijk technieken toe te voegen en bijgevolg ‘low-tech’ (en goedkoper) te bouwen. Bijkomend is het niet mogelijk om de bouwschil later nog aan te passen en kan de bouwheer in functie van budget/energieprijzen nog meer techieken toevoegen.

 

Vanaf het eerste ontwerp houden wij rekening met alle elementen, zoals de oriëntatie van de woning, de bouwknopen en het isolatieniveau. De warmtewinsten worden gemaximaliseerd op de zuidgevels en de noordgevel is meer gesloten. Ook bij een minder optimale oriëntatie kan er een lichte en ruimtelijke woning worden gecreëerd. Er wordt zo compact mogelijk gebouwd om een te groot verliesoppervlakte te vermijden. In tegenstelling tot wat er soms beweerd wordt is het echter nog steeds mogelijk om grote glasoppervlaktes te maken en een interessante vormentaal te ontwerpen. Rekening houden met oververhitting en het plaatsen van (automatische) screens is onontbeerlijk verbonden aan een goed geïsoleerde en luchtdichte woning."

 

Welke keuzes maakte u op het vlak van de buitenschil?

"We hebben bij deze woning veel aandacht besteed aan de buitenschil. Hierbij kijken we steeds naar de energetische eisen. Aansluitend bestuderen we met berekeningen de nodige dikte en de detaillering. Naast de isolatie is ook de luchtdichting van de woning cruciaal. Een slechte luchtdichting zorgt voor ongecontroleerde warmteverliezen en doet de investering in isolatie teniet. Als isolatie kozen we voor pur en pir om zo de dikte van de muren te beperken. Ook aan het buitenschrijnwerk hebben we de hoogste eisen gesteld (PVC-aluminium, met driedubbelglas (Ug 0,5)."

 

Voor welke technieken koos u?
"Er zit in deze woning een minimum aan technieken. Een compact toestel zorgt voor de ventilatie (systeem D) en het sanitaire warm water (lucht-waterwarmtepomp, op de afgezogen binnenlucht). Voor de (beperkte) warmtevraag werd er een lucht-luchtwarmtepomp voorzien met één binnenunit op het gelijkvloers. Hierdoor wordt de woning enkel aangesloten op het elektriciteitsnetwerk. Gezien er meer energie opgewekt wordt dan verbruikt (E-5) zou de woning zich op termijn kunnen loskoppelen van het netwerk indien er gebruikt gemaakt wordt van batterijen. De energie wordt opgewekt door 34 zonnepanelen op het platte dak."

 

Wat zijn de grootste troeven van dit ontwerp?

"De woning is ideaal georiënteerd en speelt maximaal in op de potentiële warmtewinsten met een groot dubbelhoog raam aan de eetruimte die evenals de zitkamer gericht is op de tuin. Een vide zorgt voor en maximale lichttoetreding en ruimtelijkheid in de woning. Het bureau op de verdieping heeft de nodige privacy maar heeft door de vide nog een duidelijke link met de leefruimte. Op het gelijkvloers werd er ook nog een speelruimte voorzien die kan worden omgevormd tot een slaapkamer, waardoor deze woning voorzien is op levenslang wonen. In de keukenberging werden de aansluitingen voor een douche nu reeds voorzien."

 

Welke ontwerpkeuzes maakte u nog in functie van het BEN-principe, naast de dikte van de isolatie en de technieken?

"De woning is ideaal georiënteerd en zo compact mogelijk ontworpen. Maximaal gebruikmakend van het brede perceel bestaat de woning uit een balk, met een uitspringend volume van de garage. Deze zit buiten het beschermd volume. Hier was het dus ook perfect mogelijk om een oversteek te maken zodat de inkom van deze woning overdekt is, zonder rekening te moeten houden met mogelijke koudebruggen. De zonnenwinsten worden geoptimaliseerd met veel glas op de zuid gerichte tuingevel. Alle ramen op zuid-, oost- en westgevel werden voorzien van automatische screens om oververhitting te vermijden."

 

Waar zitten in dit project de grootste energieverliezen?
"Zoals steeds zijn ramen de grootste verliesposten, zelfs met driedubbel glas (u=0,5) en extreem goede raamprofielen isoleren zij 50% minder goed dan de muren. Er wordt dan ook getracht de ramen gunstig te oriënteren zodat ze niet alleen verliezen maar ook warmtewinsten geven. Een doorgedreven geïsoleerde woning komt door de band genomen uit op een waarde van E30. Door het toevoegen van technieken, compact-toestel, lucht-luchtwarmtepomp en in dit geval ook vooral door de zonnepanelen daalt dit E-peil."

 

Werden er tijdens het ontwerp EPB-simulaties uitgevoerd?

"Binnen het bureau werken we met ‘design PH’ om het isolatieniveau, glasoppervlaktes, oriëntatie te bepalen. Deze berekeningen gebeuren parallel aan de berekeningen van de EPB-verslaggever."

 

Was het moeilijk om de BEN-eisen te halen?

"Bijna al onze projecten sinds 2010 zijn ‘passief’ of ‘BEN’. Daarom is dit voor ons eerder routine geworden. De energetische eisen zijn al lange tijd de rode draad doorheen onze projecten."

 

Zijn er naast het energieverhaal nog andere aandachtspunten?
"We hebben getracht om met een beperkt budget een woning te ontwerpen die voldoet aan de huidige en toekomstige comforteisen en de energetische eisen. De woning is voorzien op levenslang wonen. De woning is een massief-passief woning en werd afgewerkt met een gevelsteen. Hierdoor heeft de woning ook een erg lange levensloop. (duurzaamheidsprincipe)."

 

Kan u een inschatting maken van de kostenimpact van BEN-bouwen?
"De meerprijs bedraagt maximum 5 à 10% maar het hangt af waarmee je vergelijkt en hoe je als architect de werken begeleidt. Bij al onze werven wordt gewerkt met opgesplitste aannemingen. Daardoor krijg je controle over elke aannemer wat de kwaliteit ten goede komt. Daarnaast laat je de concurrentie spelen, wat een gunstig resultaat heeft op de bouwkosten."

 

Vanaf 2018 werd het S-peil geïntroduceerd. Is het daarmee moeilijker geworden om het BEN-label te behalen?

"Enkele van onze projecten van 2017 die reeds uitgeteld werden in S-peilen behaalden respectievelijk S12, S13 en S14 waardoor we geen problemen verwachten i.v.m. het nieuwe S-peil."


Terug naar overzicht