BEN-talk

10 jaar oud maar up-to-date

Architect: Netwerk Architecten Vlaanderen

03-12-2019

De nieuwbouw, gelegen langs de verbindingsweg Beervelde-Lokeren, bestaat uit een vrijstaande ééngezinswoning waarin de eigen architectuurpraktijk van Dirk D’Hondt geïntegreerd is. De stedenbouwkundige vergunningsaanvraag werd ingediend op 15 juni 2009, toen legde de EPB-wetgeving K45 en E100 op, maar uiteindelijk werd K32 en E24 behaald. De gemiddelde kostprijs (excl. garage) bedraagt 1250 €/m² excl. btw, de garage kostte 1050 €/m².

 

 

Wanneer is de BEN-ambitie ontstaan?

Bij aanvang van het ontwerpproces werd een voorlopig ambitieniveau bepaald om de krijtlijnen van het ontwerp uit te kunnen zetten. De woning diende energiezuinig en duurzaam te zijn, zonder dat dit afbreuk zou doen aan de moderne architectuur, de belevingswaarde en ons comfort. Tijdens het ontwerp werd gekozen voor BEN i.p.v. het passiefhuisconcept, dit o.w.v. een aantal comfortaspecten. We wilden o.a. hefschuiframen en een open haard in de leefruimte, een normale dampkap in de keuken en ook passieve koeling. Deze passieve koeling is ook één van de redenen waarom ik gekozen heb voor traditionele massiefbouw i.p.v. houtskeletbouw. Massiefbouw scoort ook op vlak van duurzaamheid op lange termijn beter en de kostprijs lag hiervoor een stuk lager, maar dit is uiteraard steeds een projectgebonden afweging en keuze.

 

Gezien de milieu-impact van elk bouwproces, de klimaatopwarming, de stijgende energieprijzen, het feit dat BEN in 2020 de norm wordt, was BEN dus een logische keuze. Binnen mijn architectuurpraktijk ga ik steeds in open dialoog met de klanten, ik luister naar hun wensen en verwachtingen, en merk hierin ook een groeiend energie- en milieubewustzijn, waarbij we vaak samen tot de conclusie komen dat BEN het streefdoel wordt. 

 

 

Hoe heeft u conceptmatig het BEN-verhaal geïntegreerd in uw project?

Als ambitie hebben wij gesteld om het hele energie- en duurzaamheidsverhaal te integreren in het architecturaal concept. Zo konden we een mooi en logisch totaalconcept bekomen.

 

We hebben een aantal passieve principes gehanteerd. Het woonvolume bestaat uit een compacte balk met toevoegingen buiten het beschermd volume, zoals garage, kelder en luifels. Alle verblijfsruimtes werden georganiseerd langs de zuidelijke opengewerkte achtergevel om passieve zonnewinsten in de winter te maximaliseren én te genieten van het prachtige landelijke uitzicht. Alle dienende ruimtes werden geschikt langs een hoofdzakelijk gesloten noordelijke voorgevel, met badkamers rond een patio.

In de zomer wordt oververhitting vermeden dankzij drie maatregelen: architecturale luifels, zonnewerend glas en passieve koeling. In de luifels zijn discrete nissen voorzien voor buitenzonnewering in de toekomst.

 

 

Hoe heeft u de buitenschil geconcipieerd?

Als basis werd de buitenschil zeer goed geïsoleerd met resolschuim (in 2009 met NIBE 1A-classificatie): 16 cm in de spouwmuren, 20 cm in het dak en 12 cm in de vloer.

 

Voor het houten buitenschrijnwerk werd Afrormosia gekozen en zonnewerende dubbele beglazing met Ug=1,0 W/m²K en g=0,42 met inox spacers. Alle schrijnwerk is wel toekomstgericht ontworpen om later nog driedubbele beglazing te kunnen plaatsen.

 

Er werd bijzondere aandacht besteed aan de luchtdichtheid van de woning. De slabben rondom alle schrijnwerk hebben we zelf uitgevoerd, niet enkel om te besparen, maar vooral omdat we hier zelf heel wat ervaring in hebben. Dit resulteerde in een V50-waarde van 2 m³/h/m², wat performant is met drie hefschuiframen, een open haard en een standaard dampkap.

 

Bijkomend zijn alle bouwknopen EPB-aanvaard, met gedetailleerde ingave van alle raamaansluitingen. Hoewel bouwknopen in 2009 nog niet verplicht dienden ingegeven worden, was dit een interessante studie voor latere projecten.

 

 

Welke technische hoogstandjes kunnen we in uw woning aantreffen?

In schetsontwerpfase werd beslist om maximaal in te zetten op hernieuwbare energie en de mogelijkheid open te laten om de woning in de toekomst energieneutraal te maken.

 

De keuze voor een warmtepomp in combinatie met vloerverwarming was snel gemaakt: dankzij vloerverwarming kan het hoge comfort gehaald worden en kunnen open ruimtes zonder obstakels gecreëerd worden.

 

Na onderzoek van de verschillende warmtepompsystemen met hun specifieke voor- en nadelen (én prijsconsequenties), werd al in voorontwerpfase geopteerd voor een geothermische warmtepomp. Een bodem-water warmtepomp behaalt met een COP van 4,7 het hoogste rendement, maar de verticale boringen waren uiteraard wel een grote meerkost. De woning is intussen 6 jaar bewoond en deze warmtepomp blijkt één van onze beste investeringen te zijn: de installatie is klein (grootte van een diepvrieskast), stil en onderhoudsvrij. Bovendien kan deze geothermische warmtepomp naast verwarmen ook passief koelen, wat zeer aangenaam is in de zomer.

 

De ventilatie wordt gerealiseerd d.m.v. een mechanische ventilatie met warmtewisselaar (systeem D).

 

 

Heeft u uw ontwerp bijgestuurd op basis van de EPB-simulaties?

Op basis van EPB-simulaties werden de isolatiediktes bijgestuurd en werd beslist om voorlopig niet te investeren in zonnepanelen. Met de huidige technische installaties halen we E24. Met de geplande toekomstige PV-panelen zullen we vlot E0 halen, mogelijks zal de woning zelfs energieneutraal zijn.

 

 

Wat zijn de grootste troeven van uw ontwerp?

Eén van de grootste troeven is de glaspartij in de achtergevel, welke elke verblijfsruimte doet baden in daglicht. Ook de relatie met de tuin en het landschap wordt hierdoor ten volle benut. Dit architecturale voordeel is tegelijk het grootste energetische nadeel, maar dit wordt gecompenseerd door de goed geïsoleerde gebouwschil.

 

Als architect-bouwheer was ik mij bewust van het berekend risico op oververhitting en het risico dat we namen door geen buitenzonnewering te plaatsen. Na 6 jaar hebben we gelukkig kunnen vaststellen dat er in de zomer geen oververhitting optreedt dankzij de drie genomen maatregelen. Als de zon lager komt te staan in de tussenseizoenen (begin lente, einde herfst), komt er op warme dagen wel heel wat warmte binnen, maar deze wordt via de traphal over de volledige woning verspreid, wat oververhitting in de leefruimtes beperkt. De flexibiliteit van het ontwerp laat wel toe om in de toekomst nog buitenzonnewering in de nissen aan de luifels te voorzien.

 

 

Is uw ontwerp S-peil proof anno 2018?

Door de introductie van het S-peil wordt de realisatie van een vrijstaande woning met veel glas moeilijker. Mochten wij deze woning in 2018 willen bouwen, dan zouden we genoodzaakt zijn om driedubbel glas te plaatsen, wat een meerprijs is, en mogelijks zelfs de glasoppervlaktes te reduceren.


Terug naar overzicht